Tarihi İpek Yolunun kara bölümünü kontrol eden ve bu ticareti elinde bulunduran Türkmenlerin gittikçe güçlenerek Karadeniz ve Akdenizdeki limanlara inmeleri başta Osmanlı'lar olmak üzere Ceneviz ve Venediklileri telaşlandırmıştır. Safavi Şahı İsmail'in daha fazla batıya gelmemesini isteyen Osmanlılar Çaldıranda Şah İsmail'in ordusunu bozguna ugratarak bölgede kesin hakimiyet sağlamıştır. Yükselme, Varlık döneminde sessiz kalan Alevîler duraklama zamanında çiftçilerin vergi sorunu (ekonomik), Tımar sisteminin bozulması (askeri) ve iyice teokratikleşen yönetim nedeni ile Celali ayaklanmaları ile ayaklanmaya başladılar. Bu ayaklanmalar Kuyucu Murat Paşa, IV. Murat gibi padişah ve sadrazamlar tarafından kanlı bir şekilde bastırıldı. Gerileme döneminde Pir Sultan Abdalın bir vali tarafından asılması ile sorunlar yeniden baş gösterdi ve Sivas bölgesi ayaklanmaya başladı. Sonra Amasya Tokat bölgelerinde de başlayıp süren baş kaldırmalara Dağılma döneminde Tanzimat sonrası Tunceli de katıldı. Dağılma döneminde Dersim ayaklanmaları ile süren Celali ayaklanmaları Türkiye devletinin kurulmasıyla bitmiştir.